Idea pieczy zastępczej
Piecza zastępcza to zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców.
Kompleksowy system wspierania dzieci i rodzin opisany jest w Ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Założenia powołanej ustawy opierają się na prawach dziecka ustanowionych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz Konwencji o Prawach Dziecka, a w szczególności:
- prawa dziecka do rodziny i pozostawania pod jej opieką,
- prawa dziecka do poszanowania więzi rodzinnych dziecka odseparowanego z którymkolwiek z rodziców,
- prawa ustanowienia dla niego pieczy zastępczej,
- ochrony jego dobra w postępowaniu administracyjnym.
Piecza zastępcza zapewnia pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny, przygotowanie dziecka do godnego i odpowiedzialnego życia, pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji, zaspokojenia potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, kulturowo - rekreacyjnych.
Rolą systemu pieczy zastępczej jest zapewnienie dziecku bezpiecznego środowiska wychowawczego respektującego jego prawa do: wychowania w rodzinie, a w razie konieczności wychowania dziecka poza rodziną, opieki i wychowania w rodzinnych formach pieczy zastępczej, powrotu do rodziny, utrzymania osobistych kontaktów z rodzicami, stabilnego środowiska wychowawczego, kształcenia, rozwoju uzdolnień oraz pomocy w przygotowaniu do samodzielnego życia, ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie dziecka, informacji i wyrażaniu opinii w sprawach, które go dotyczą, odpowiednio do jego wieku i stopnia dojrzałości, ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem, poszanowaniu tożsamości religijnej i kulturowej, dostępu do informacji dotyczących jego pochodzenia.
System rodzinnej pieczy zastępczej zostaje wzmocniony przez instytucje i rozwiązania, takie jak: powołanie organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, zatrudnienie koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, zapewnienie poradnictwa specjalistycznego, urlopy dla rodzin zastępczych zawodowych i prowadzących rodzinne domy dziecka oraz związane z tym rodziny pomocowe, zatrudnienie osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich, osoby zajmującej się opieką i wychowaniem dzieci w rodzinnym domu dziecka podczas nieobecności prowadzącego rodzinny dom dziecka, kontrolę nad organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej, rodzinami zastępczymi oraz placówką opiekuńczo-wychowawczą oraz obowiązek współpracy ze środowiskiem lokalnym, sądami i ich organami pomocniczymi, Policją, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi, przydzielenia przez gminy asystenta rodziny, rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczych.
Zgodnie z preambułą powołanej ustawy, jej celem podstawowym jest:
- dobro dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia, w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową dla zapewnienia ochrony przysługujących praw i wolności,
- dobro rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem rozwoju i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci.