Click to listen highlighted text! Powered By GSpeech
A- A A+
  • Start
  • Informator psychologiczny

Bezpłatne porady PSOUU

Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Wyszkowie od miesiąca listopada 2011 roku udziela bezpłatnie w ramach Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego rodzinom i opiekunom osób niepełnosprawnych intelektualnie i chorych psychicznie informacji na temat załatwiania spraw administracyjnych, prawnych i socjalnych oraz przysługujących im praw.

Informacje udzielane są w placówkach wyszkowskiego Koła:

  1. Warsztaty Terapii Zajęciowej, ul. I A.W.P 89a w każdy poniedziałek i wtorek w godzinach 9.00 - 14.00. Inne terminy po uprzednim uzgodnieniu telefonicznym (tel. 29 743 37 37). Osoby do kontaktu Urszula Mikołajczyk oraz Marek Rosłoniec.

  2. Ośrodek Rehabilitacyjno - Edukacyjno - Wychowawczy, ul. Geodetów 76, w każdą środę i czwartek w godzinach 9.00 - 14.00. Inne terminy po uprzednim uzgodnieniu telefonicznym (tel. 29 742 77 68). Osoby do kontaktu Iwona Paszkiewicz oraz Marzena Szymańska.

Działa również w Warsztatach Terapii Zajęciowej punkt informacyjno-edukacyjny skierowany do rodzin i opiekunów osób z niepełnosprawnością intelektualną. Wszelkie potrzeby oraz propozycje szkoleń/spotkań o charakterze edukacyjnym prosimy kierować do wyżej wymienionych osób.

Drukuj E-mail

Zaburzenia psychiczne

Obecnie ogólnie przyjęta definicja zaburzeń psychicznych jest rozumiana jako zespół objawów manifestujących się zrachowaniami lub przeżyciami, wiążącymi się z:

  1. cierpieniem,

  2. niesprawnością rzutującą na funkcjonowanie,

  3. doświadczeniem zwiększonego ryzyka (śmierci, bólu, niesprawności),

  4. ze znaczną utratą swobody.

  

Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) podział zaburzeń psychicznych obejmuje następujące – główne – kategorie diagnostyczne:

  • organiczne zaburzania psychiczne włącznie z zespołami objawowymi, 

  • zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (behawioralne) spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych,

  • schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii i urojeniowe,

  • zaburzenia nastroju – afektywne,

  • zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną,

  • zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi,

  • zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych,

  • upośledzenie umysłowe,

  • zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego),

  • zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym,

  • nieokreślone zaburzenia psychiczne.

W definicji zaburzeń psychicznych podkreśla się ich wymiar indywidualny (tj. dotyczący pojedynczej osoby. Autorzy klasyfikacji kładą wyraźny akcent na klasyfikowanie zaburzeń, a nie osób, co wyraża się niestosowaniem pejoratywnych określeń w rodzaju: „schizofrenik”, „neurotyk” itp.

Opracowanie: Halina Gurbała - psycholog

Drukuj E-mail

Psychozy i niepsychotyczne zaburzenia

Według tradycyjnej klasyfikacji zaburzenia psychiczne dzieli się na:

  • zaburzenia psychotyczne – psychozy (choroby psychiczne) do których zalicza się m.in. schizofrenię, depresję z urojeniami, halucynozę alkoholową, majaczenie, manię, paranoję,

  • zaburzenia niepsychotyczne – to między innymi: upośledzenie umysłowe, zaburzenia psychosomatyczne, nerwice, zaburzenia adaptacyjne, uzależnienia.

Psychozy charakteryzują się niejakim brakiem kontaktu chorego z otoczeniem – chory nie ma kontaktu z rzeczywistością a miejsce rzeczywistości u chorego zajmują: urojenia, omamy, zaburzenia świadomości, zaburzenia emocji. Jednakże ścisła granica pomiędzy psychozami a zaburzenia niepsychotycznymi jest umowna; w wielu zaburzeniach psychicznych przeplatają się epizody psychotyczne i niepsychotyczne.

Przez objawy zaburzeń psychicznych są rozumiane fakty dające się stwierdzić w wywiadzie, bezpośrednim badaniu lub obserwacji, stanowiące odchylenia od prawidłowych czynności psychicznych.

W obecnie obowiązujących programach studiów lekarskich, psychologicznych, pedagogicznych, socjologicznych przywiązuje się dużą wagę do zagadnień komunikacji międzyludzkiej. Kontaktowanie się lekarza, psychologa czy pracownika pomocy społecznej z człowiekiem chorym nie jest darem wrodzonym, choć wrażliwość człowieka i poczucie taktu są ważnymi cechami osobowości, ale umiejętnością, której trzeba się po prostu nauczyć. Ta umiejętność jest nie tylko podstawą badania psychiatrycznego, lecz stanowi elementarny składnik każdej interakcji z człowiekiem chorym.

Zdarza się często, że chorzy przyjmują postawę nieufną, negatywną wobec przeprowadzającego wywiad, nacechowaną podejrzliwością i dążeniem do dysymulacji. Niektórzy natomiast bywają tak pobudzeni i mają tak rozproszoną uwagę, że nie mogą odpowiedzieć nawet na proste pytania. Bywa i przeciwnie. Spotyka się chorych gadatliwych, którzy chętnie udzielają o sobie informacji, lecz wypowiedzi te przesycone są skargami hipochondrycznymi do tego stopnia, że nie udaje się uwagi rozmówcy przenieść na inny temat.

W kontakcie z pacjentem psychiatrycznym obowiązuje szczerość i prawdomówność. Okłamywanie chorych, obiecywanie im czegoś, co nie jest możliwe do spełnienia, jest nie tylko postępowaniem nieuczciwym, ale godzi w autorytet rozmówcy. Chorzy są wdzięczni za szczerość.

Zachowanie w stosunku do chorego powinno być akceptujące, ale do rozsądnych granic. Istnieje na przykład błędne przekonanie, że psychicznie chorym nie wolno się sprzeciwiać. Nie należy więc potakiwać, gdy chory twierdzi, że jest Chrystusem. W dawnych „domach dla obłąkanych”, jeśli chory uważał się za króla, wkładano mu do ręki berło, a na głowę wsadzano koronę. Dzisiaj przeciwstawiamy się urojeniom chorego, ale w taki sposób, aby nie ucierpiała na tym jego godność. Nie należy go wyśmiewać, ale w rzeczowy sposób poinformować albo w inaczej dać do zrozumienia, że wypowiedzi chorego są traktowane jako objaw choroby. Przesadne polemizowanie z urojeniami mija się z celem, gdyż zgodnie z wiedzą psychiatryczną, sądy te nie podlegają sprostowaniu, mimo dostarczania dowodów ich błędności.

Podczas rozmowy z pacjentem psychiatrycznym, koniecznie trzeba się wystrzegać sądów oceniających i wartościujących. Autentycznie ciepły i serdeczny stosunek do chorego wzbudza u nich zaufanie i powoduje, że chorzy chętnie wracają po pomoc.

Opracowanie: Halina Gurbała - psycholog

Drukuj E-mail

Twórczość osób z zaburzeniami psychicznymi

16 kwietnia 2012 roku zostanie otwarta w Domu Kultury „Hutnik” wystawa prac plastycznych dzieci, młodzieży i osób dorosłych z zaburzeniami psychicznymi, organizowana przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wyszkowie.

Na wystawie zostanie zaprezentowana twórczość podopiecznych Środowiskowego Domu Samopomocy „Soteria”, Warsztatów Terapii Zajęciowej, Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Wyszkowie, szkoły specjalnej w Brańszczyku oraz domów pomocy społecznej.

Poprzez ekspozycję swoich prac plastycznych, osoby z zaburzeniami psychicznymi w atrakcyjny sposób chcą zwrócić na siebie uwagę i przełamać negatywne stereotypy na swój temat.

Na co dzień sztuka wykorzystywana jest po to, aby ułatwić kontakt osoby z zaburzeniami psychicznymi ze wszystkimi uczestniczącymi w procesie terapeutycznym; pomaga w diagnozowaniu choroby i leczenia. W tym celu, w wymienionych wcześniej placówkach prowadzone są pod okiem wyszkolonej kadry zajęcia w zakresie różnych form terapii sztuką: psychorysunek, choreoterapia, muzykoterapia, psychodrama, poezja. Powstające podczas zajęć dzieła plastyczne można analizować np. pod kątem tematyki czy kolorystyki, co pomaga w ocenie stanu zdrowia. Dzięki twórczości osoby mogą pogłębiać wiedzę o sobie samym i własnych możliwościach, nabywać pewności siebie, rozwijać nowe umiejętności. Twórczość jest dla tych ludzi nie tylko organizacją wolnego czasu ale ukojeniem i sposobem wyzwalania się z choroby; odgrywa dużą rolę w leczeniu i pomaga powrócić do funkcjonowania w społeczeństwie. Umiejętność używania języka sztuki jako porozumienia się z otoczeniem wspiera osobę z problemami natury psychicznej, pozwala jej wyrazić emocje i uczucia, a namalowany obraz jest często projekcją niepokojów i lęków.

W Europie upowszechnienie sztuki osób z zaburzeniami psychicznymi rozpoczęło się po II wojnie światowej. W Polsce wystawy są organizowane od kilkunastu lat, regularnie przede wszystkim w ramach projektu Towarzystwa Przyjaciół Tworek – „Razem w sztuce i życiu”. W latach dwudziestych XX wieku, tacy twórcy jak Salwador Dali, Andre Breton, Paul Klee, Reiner Maria Rilke i inni, sami obdarzeni niezwykłą kruchością i wrażliwością, pozostawali pod ogromnym wpływem twórczości osób cierpiących na zaburzenia zdrowia psychicznego.

Artyści i osoby z zaburzeniami psychicznymi tak samo źle się czują w narzuconych przez społeczeństwo niewygodnych, przyciasnych wzorcach i uciekają ze świata społecznych stereotypów. Ale gdy zerwanie społecznych więzi jest dla artysty świadomym wyborem, to dla osoby z zaburzeniami zdrowia, jest niezależnym od jego woli, pogłębiającym się odosobnieniem. Sztuka dla osób chorych wydaje się być pewnego rodzaju pomostem pomiędzy nimi a otaczającą ich rzeczywistością. Staje się tarczą obronną w starciu z natręctwem otaczających myśli i niewygodnych sytuacji; ucieczką do nowej przyjaznej przestrzeni. Wydaje się nawet, że prace artystyczne osób chorych, budzą często mniejszy niepokój niż ich zachowanie. Portrety przez nich malowane , to często maski, kamuflaże, a sami twórcy żyją między obrazami własnej wizji, które są im bliższe niż rzeczywistość. Częste malowanie autoportretów jest dla nich powtarzającą się próbą zrozumienia siebie, a nieumiejętność używania technik malarskich nie przeszkadza w uchwyceniu podobieństwa i w wyrażaniu dramaturgii obrazu.

Wydaje się, że osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne lubią posługiwać się tą formą ekspresji, jaką jest język sztuki, ponieważ malarstwo otwiera ich wnętrze, pozwala ulatywać myślom i marzeniom. Uczą się konstruować obraz tak, jakby się uczyli konstruować na nowo swoje życie; twórczość staje się dla nich pewnego rodzaju wyznaniem istnienia.

Przykładem na to jak siła tworzenia jest wielka, niech będzie postać malarza Vincenta van Gogha, który cierpiał na zaburzenia psychiczne przez prawie całe swoje krótkie życie. Będąc mistrzem technik malarskiej, nie był też z pewnością pozbawiony talentu i determinacji. Podczas pobytu w Zakładzie Psychiatrycznym w Saint-Remy mógł malować w jednym z pomieszczeń szpitalnych, które zostało zamienione na pracownię.

Twórczość jest naturalną, pierwotną aktywnością człowieka, a konieczność tworzenia jest wpisana w istotę ludzkiej egzystencji. Nie sposób żyć bez kolorów i kształtów, światła i cienia – sztuka jest miejscem spotkania wyobraźni, emocji, talentu i marzeń. Szczególnie marzenia potrzebne są osobom cierpiącym na psychiczne dolegliwości. Sokrates pisał, że „piękno jest jedyną rzeczą boską i widzialną jednocześnie”. Nie wszystkim jednak dany jest dar widzenia i dar tworzenia, nie zawsze też schylamy się po talenty wokół nas. Twórczość niespontaniczna, powstająca w ramach terapii zajęciowej rzadko jest wysoko oceniana w kategoriach sztuki, jednakże wprowadzając nas w świat „innej wrażliwości” nasycony cierpieniem, głębokimi przeżyciami i nieodgadniętą tajemnicą istnienia, niech nauczy nas pokory i dystansu wobec spraw małych i dużych; niech chroni nasze serca przed nietolerancją.

Opracowanie: Halina Gurbała – psycholog.

Drukuj E-mail

Schizofrenia

Schizofrenię zalicza się do chorób psychicznych – psychoz.

Można uznać, że są trzy tradycje rozpoznawania schizofrenii:

1. W ujęciu prognostycznym – istotnym kryterium jest stwierdzenie niepomyślnego przebiegu zaburzeń, co wymaga dłuższej obserwacji choroby,

2. W ujęciu symptomatologicznym istotnym kryterium jest stwierdzenie charakterystycznych objawów; wystarcza więc wnikliwa analiza obserwowanego aktualnie obrazu klinicznego,

3. Ujęcie hierarchiczne zwraca uwagę na przyczynową rangę objawów.

Współczesna diagnostyka łączy w różnym stopniu dwie pierwsze tradycje, a trzecią uznaje w coraz mniejszym stopniu.

Miarą uznania tradycji prognostycznej są kryteria diagnostyczne odwołujące się do minimalnego czasu trwania lub do występowania objawów przewlekłych.

Uznanie tradycji symptomatologicznej przejawia się wyliczaniem objawów w pewnym stopniu swoistych ( typowych, podstawowych,, pierwszorzędowych ). Uznawane są głównie dwie takie listy:

  • lista Bleulera, obejmująca objawy uważane przez autora za silnie związane z definiującym chorobę „rozszczepieniem” osobowości,

  • lista Schneidera ujmuje objawy, które autor uważał za praktycznie przydatne w różnicowaniu schizofrenii i powiązane z zaburzeniami jaźni.

Obie listy są obecne we współczesnych systemach diagnostycznych.

 

Objawy podstawowe (E. Bleuler):

  • zaburzenia asocjacji

  • formalne zaburzenia myślenia,

  • zaburzenia afektu – zubożenie, spłycenie i niedostosowanie,

  • ambiwalencja,

  • autyzm.

Objawy pierwszorzędowe (K. Schneider):

  • ugłośnienie myśli  – omamy rzekome,

  • głosy w postaci za i przeciw – omamy słuchowe dyskutujące,

  • głosy komentujące zachowanie chorego uwagami – omamy słuchowe komentujące,

  • oddziaływania cielesne – urojenia,

  • odciąganie i inne oddziaływania na myśli – urojenia,

  • odsłonięcie, czyli nagłaśnianie myśli – urojenia,

  • spostrzeżenie urojeniowe,

  • inne oddziaływania na uczucia, dążenia i wolę – urojenia.

Leczenie schizofrenii powinno być:

  1. wszechstronne – ponieważ musi uwzględniać wszystkie aspekty poważnego, wielowymiarowego kryzysu, jakim dla chorego jest zachorowanie, w tym zwłaszcza wpływ deficytów i dysfunkcji mózgowych, zmianę sposobu odczuwania siebie ( jaźni ), osiągalnych celów i orientujących wartości oraz ograniczenia w zakresie ról, pozycji oraz więzi społecznych,

  2. wytrwałe – ponieważ kryzys jest zwykle długotrwały i zagraża podstawom egzystencji, a nasza wiedza nie daje podstaw do jednoznacznie pomyślnego lub niepomyślnego rokowania, które uzasadniałoby jakiekolwiek różnicowanie lub ograniczenie wysiłków leczniczych,

  3. indywidualizowane – ponieważ postać kryzysu i udział w nim różnego rodzaju trudności są bardzo indywidualne, a powodzenie leczenie w znacznym stopniu zależy od uzyskania zrozumienia, akceptacji i współdziałania ze strony pacjenta.

Podstawową formą leczenia schizofrenii jest farmakoterapia, głównie poprzez stosowanie leków przeciwpsychotycznych. Nie są one lekami specyficznie przeciwschizofrenicznymi, lecz przypisywane im właściwości oddziałują na istotne składniki ostrych zaburzeń schizofrenicznych i odgrywają w ich leczeniu zdecydowanie pierwszoplanową rolę.

Oprócz farmakoterapii są stosowane: terapia wstrząsowa, psychoterapia, terapia społeczna, autoterapia.

 

Terapia wstrząsowa

Wskazania do zastosowania elektrowstrząsów w leczeniu schizofrenii pojawiają się rzadko, gdy farmakoterapia jest nieskuteczna. Liczbę i częstość zabiegów wyznacza się odpowiednio do stanu chorego i jego ewolucji. Badania dowodzą, że występujące po elektrowstrząsach dysfunkcje poznawcze ( pamięć, uwaga, postrzeganie) mają charakter przemijający.

 

Psychoterapia

Nie ma żadnej strategii psychoterapeutycznej, której można by przypisać samodzielną rolę w leczeniu schizofrenii. Jednak wiadomo też, że łączenie psychoterapii z farmakoterapią przynosi lepsze efekty niż sama farmakoterapia. Potrzeba pomocy psychoterapeutycznej w leczeniu schizofrenii wynika ponadto zarówno z często wyrażanych oczekiwań pacjentów (rozmowy, ciepła, zaufania, nadziei), jak i z ogólnego przekonania, że leczenie ludzi z zaburzeniami psychicznymi wymaga dostarczenia im pewnych (nowych, modelowych) doświadczeń pomocnych w opanowaniu różnych form kryzysu związanego z chorobą. Cele działania psychoterapeutycznego w schizofrenii są zwykle nie najlepiej zdefiniowane, jako np. podtrzymywanie kontaktu, dostarczanie pozytywnych doświadczeń i informacji ułatwiających przezwyciężenie kryzysu, wzmacnianie mocnych stron, wzmacnianie poczucia siebie, własnej tożsamości, korygowanie nieadekwatnych wzorców przeżywania i zachowania, ćwiczenie bezpiecznych form porozumiewania się z otoczeniem i uzyskiwania jego oparcia, ćwiczenie specyficznych umiejętności radzenia sobie w praktycznych sytuacjach. Głównymi celami psychoterapii w schizofrenii są więc: nawiązanie kontaktu terapeutycznego oraz podtrzymywanie poziomu funkcjonowania osobowego i interpersonalnego.

 

Terapia społeczna

Terapia ta koncentruje uwagę na społecznym kontekście choroby. Wśród trudności społecznych charakterystycznych dla chorych na schizofrenię opisuje się zwłaszcza: 1. ograniczenia kompetencji społecznych, tj. umiejętności rozwiązywania prostych i złożonych zadań społecznych; 2. niedostateczne oparcie społeczne, tzn. niedostosowanie, ograniczenie lub brak sieci związków z innymi ludźmi i instytucjami społecznymi, które na co dzień i w sytuacjach kryzysowych mogłyby świadczyć rozmaite formy pomocy (np. emocjonalnej, materialnej, prawnej, duchowej, zdrowotnej). Zasadnicze kierunki działania terapii chorych na schizofrenię zmierzają do wzmocnienia kompetencji społecznych, co ułatwia korzystanie ze źródeł oparcia społecznego, rozszerzenia oparcia społecznego, zapobiegając narastaniu nieprzystosowania.

 

Autoterapia

Brak wglądu oraz wiele trudnych doświadczeń w okresie towarzyszącym definiowaniu przeżywanych trudności jako choroby sprawiają, że szukanie pomocy medycznej pojawia się jako spontaniczna próba radzenia sobie z nimi raczej rzadko. Trudności, głęboko zapadając w osobowościowy, społeczny i egzystencjalny obszar świadomych i nieświadomych reakcji pacjentów, znacznie częściej skłaniają ich do innych sposobów radzenia sobie z objawami – do przezwyciężania ich wysiłkiem woli w sposób racjonalny (np. przez drobiazgowy schemat dnia, autoperswazję) lub nieracjonalny (np. stosowanie osłon przed rzekomym promieniowaniem, samobójstwo), do szukania oparcia w jakiś czynnościach, osobach lub wartościach (wiara, sztuka, szczególne postawy życiowe) lub do bierności wynikającej z wycofania się lub braku rozeznania , co jest rzeczywistością. Znaczenie autoterapii w leczeniu schizofrenii polega głównie na docenieniu jej potencjalnie terapeutycznej lub antyterapeutycznej roli oraz próbie optymalizacji jej wpływu.

 

Schizofrenia – 10 tez

  1. Schizofrenia jest chorobą – nie jest jakimkolwiek wykroczeniem, nikt nie ponosi za nią winy, wiąże się z cierpieniem i imperatywem pomocy.

  2. Schizofrenia jest choroba o wielu wymiarach – nie tylko neurobiologicznym, lecz także osobowym, społecznym i duchowym.

  3. Schizofrenia jest nie tylko chorobą, lecz także indywidualnym i społecznym doświadczeniem człowieka.

  4. Schizofrenia nie jest chorobą dziedziczną – czynniki genetyczne wywierają wpływ, lecz nie determinują zachorowania w sposób jednoznaczny, bez udziału czynników niegenetycznych.

  5. Schizofrenia nie jest chorobą nieuleczalną – rokowanie jest poważne, lecz nie zawsze niepomyślne, a niemal zawsze można w istotnym stopniu chorym pomóc.

  6. Jest schizofrenia – nie ma ‘schizofreników” – choroba nie określa choroby chorego, zawsze zachowuje on podmiotowość i znaczne obszary zdrowego funkcjonowania.

  7. Chory na schizofrenię pozostaje człowiekiem, osobą, obywatelem – jak każdy z nas, choroba nie odbiera człowieczeństwa, godności ani praw obywatelskich.

  8.  Chorzy na schizofrenię nie zagrażają innym bardziej niż osoby zdrowe – agresja stanowi problem u zdecydowanej mniejszości chorych, a leczenie umożliwia jej kontrolę.

  9. Chorzy na schizofrenię oczekują szacunku, zrozumienia i pomocy - należy przeciwdziałać stygmatyzacji, niezrozumieniu i dyskryminacji.

  10. Schizofrenia rzuca światło na pytania egzystencjalne wspólne chorym i zdrowym – chorzy mają wiele do powiedzenia, trzeba ich tylko uważnie słuchać.

 

Opracowanie: psycholog Halina Gurbała (źródło A. Bilikiewicz; Psychiatria – podręcznik dla studentów medycyny)

Drukuj E-mail

Depresja typu endogennego (typowa)

W psychiatrycznej opiece zdrowotnej, zwłaszcza w szpitalach, częściej spotyka się typowe, w pełni rozwinięte formy depresji, w których objawy i cechy zespołu depresyjnego osiągają znaczne nasilenie i są zwykle zauważane przez chorego i jego otocznie, dostrzega je również lekarz. W poradniach, zwłaszcza w podstawowej opiece zdrowotnej, mamy często do czynienia ze stanami subdepresji, z depresjami poronnymi, nierzadko atypowymi, w których występują jedynie niektóre cechy zespołu depresyjnego, a niekiedy brak jest charakterystycznych zaburzeń nastroju.

Obraz kliniczny depresji typowej obejmuje kilka charakterystycznych cech, nazywanych też objawami osiowymi, oraz liczne, nieswoiste objawy wtórne, będące prawdopodobnie reakcją osobowości chorego na pojawienie się objawów osiowych.

Do objawów podstawowych należą:

  • obniżenie podstawowego nastroju (depresja jako objaw),
  • osłabienie tempa procesów psychicznych i ruchowych, nazywane tez zahamowaniem psychoruchowym,
  • objawy somatyczne i zaburzenia rytmów biologicznych,
  • lęk.

Obniżenie podstawowego nastroju jest przeżywane jako stan smutku, przygnębienia, niemożność odczuwania radości, szczęścia, satysfakcji.

Osłabienie tempa procesów psychicznych i ruchu jest też nazywane obniżeniem napędu psychoruchowego lub zahamowaniem. Przejawem tych zaburzeń jest jednostajne spowolnienie tempa myślenia, osłabienie pamięci, poczucie niesprawności intelektu, spowolnienie ruchów lokomocyjnych, niekiedy całkowite zahamowanie ruchowe (osłupienie). U chorych z depresją nawracającą, zahamowanie ruchowe nie występuje, natomiast pojawia się niepokój lub pobudzenie ruchowe; stan taki często łączy się z dużym lękiem.

Objawy somatyczne i zaburzenia rytmów biologicznych. Duże znaczenie diagnostyczne wykazują zwłaszcza zaburzenia rytmu snu i czuwania w dwóch wariantach. Jeden, w którym występuje znaczne skrócenie snu nocnego i wcześniejsze budzenie się rano, oraz drugi, który charakteryzuje zwiększona potrzeba snu. Inne przejawy zaburzeń rytmu okołodobowego to charakterystyczne wahania samopoczucia w ciągu dnia; we wczesnych godzinach rannych chorzy czują się najgorzej.

Przejawem objawów somatycznych są m.in. napięciowe bóle głowy umiejscowione w okolicach karku, potylicy lub bóle opasujące głowę, zaparcia, wysychanie błon śluzowych jamy ustnej.

Lęk występujący w depresji jest nazywany lękiem wolno płynącym. Utrzymuje się niemal stale, wykazuje falujące nasilenie, może osiągnąć znaczne rozmiary i ujawnić się w sferze ruchowej (podniecenie) niekiedy w postaci stanów paniki. Dość częstym zjawiskiem jest dysforia, której przejawem są takie objawy, jak nastrój gniewliwy, zniecierpliwienie, rozdrażnienie.

Zaburzenia funkcjonowania chorych w grupie społecznej (rodzinie, miejscu pracy), często bardzo wyraźne, są również wtórne do objawów podstawowych. Utrata zainteresowań światem zewnętrznym, abulia (brak woli), poczucie niesprawności psychicznej i fizycznej, poczucie ciągłego zmęczenia, skoncentrowanie się na przeżyciach depresyjnych są przyczyną izolowania się od otoczenia, niekiedy zerwania kontaktu z ludźmi. Liczni chorzy nie są w stanie wykonywać pracy zawodowej, podołać obowiązkom domowym, a niektórzy nie mogą zaspokajać elementarnych potrzeb życiowych. W skrajnym nasileniu może to stanowić zagrożenie życia.

Podstawowym sposobem leczenia depresji są leki przeciwdepresyjne. W przypadku depresji przebiegającej z dużym lękiem i podnieceniem ruchowym oraz depresji z urojeniami są stosowane neuroleptyki lub leczenie skojarzone (leki przeciwdepresyjne i neuroleptyki). W ciężkich zespołach depresyjnych z tendencjami samobójczymi może być przydatne stosowanie elektrowstrząsów. W leczeniu łagodnych i umiarkowanych depresji duże znaczenie przypada psychoterapii, która łącznie z farmakoterapią stanowi podstawową składowa kompleksowej pomocy chorym.

Opracowanie: psycholog Halina Gurbała (źródło A. Bilikiewicz; Psychiatria – podręcznik dla studentów medycyny)

Drukuj E-mail

Zaburzenia nerwicowe (lękowe)

Czym są zaburzenia nerwicowe?

O zaburzeniach nerwicowych współcześnie mówi się jako o zaburzeniach lękowych. Podłożem wspomnianych zaburzeń jest lęk, czy to wobec określonych obiektów, sytuacji społecznych bądź osób. Możemy mieć również do czynienia z lękiem bliżej nieokreślonym, któremu towarzyszy wewnętrzny niepokój - poczucie, że zaraz może wydarzyć się coś złego. Należy nadmienić, iż wspomniany lęk jest niewspółmierny do realnego niebezpieczeństwa.

Zaburzenia lękowe stanowią grupę różnorodnych zaburzeń mającą wspólną genezę związaną
z pojęciem „nerwicy". Według klasyfikacji ICD-10 zaliczamy do nich m.in. (F40) Zaburzenia lękowe w postaci fobii; (F41) Inne zaburzenia lękowe; (F42) Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne (nerwica natręctw); (F43) Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne;  (F44) Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne); (F45) Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (somatoform disorders) oraz (F48) Inne zaburzenia nerwicowe.

Klasyfikacja ICD 10 (F40 - F48) Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną

Liczba pozycji:45

Kod

Nazwa Choroby

F40

Zaburzenia lękowe w postaci fobii

F40.0

Agorafobia

F40.1

Fobie społeczne

F40.2

Specyficzne (izolowane) postacie fobii

F40.8

Inne zaburzenia lękowe w postaci fobii

F40.9

Fobie BNO

F41

Inne zaburzenia lękowe

F41.0

Zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk paniczny)

F41.1

Zaburzenie lękowe uogólnione

F41.2

Zaburzenie depresyjne i lękowe mieszane

F41.3

Inne mieszane zaburzenia lękowe

F41.8

Inne określone zaburzenia lękowe

F41.9

Zaburzenia lękowe, nie określone

F42

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw)

F42.0

Zaburzenie z przewagą myśli czy ruminacji natrętnych

F42.1

Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych (rytuały)

F42.2

Myśli i czynności natrętne, mieszane

F42.8

Inne natręctwa

F42.9

Natręctwa BNO

F43

Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne

F43.0

Ostra reakcja na stres

F43.1

Zaburzenie stresowe pourazowe

F43.2

Zaburzenia adaptacyjne

F43.8

Inne reakcje na ciężki stres

F43.9

Reakcja na ciężki stres, nie określona

F44

Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)

F44.0

Amnezja dysocjacyjna

F44.1

Fuga dysocjacyjna

F44.2

Osłupienie dysocjacyjne (stupor dysocjacyjny)

F44.3

Trans i opętanie

F44.4

Dysocjacyjne zaburzenia ruchu

F44.5

Drgawki dysocjacyjne

F44.6

Dysocjacyjne znieczulenia i utrata czucia zmysłowego

F44.7

Mieszane zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)

F44.8

Inne zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)

F44.9

Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne), nie określone

F45

Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (somatoform disorders)

F45.0

Zaburzenie somatyzacyjne [z somatyzacją]

F45.1

Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną, niezróżnicowane

F45.2

Zaburzenie hipochondryczne

F45.3

Zaburzenia wegetatywne występujące pod postacią somatyczną

F45.4

Uporczywe bóle psychogenne

F45.8

Inne zaburzenia występujące pod postacią somatyczną

F45.9

Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną, nie określone

F48

Inne zaburzenia nerwicowe

Przyczyna zaburzeń nerwicowych. Wpływ otoczenia a predyspozycje genetyczne

Jednoznaczne wskazanie źródła zaburzeń nerwicowych wydaje się niemożliwe. W powstawianiu zaburzeń lękowych znaczną rolę można przypisać czynnikom psychologicznym. Wspomniane zaburzenia mogą być konsekwencją długotrwałego stresu, nieuświadomionych konfliktów wewnętrznych lub cech osobowości. Złożoność wymienionych czynników rozpatruje się indywidualnie uwzględniając danego pacjenta i konkretne zaburzenie.

Charakterystyka wybranych zaburzeń

(fragment artykułu zamieszczonego na stronie: http://psychiatria.mp.pl/choroby/show.html?id=77401

Zaburzenia lękowe w postaci fobii (F40)

Do tej grupy zaburzeń zalicza się między innymi agorafobię, fobie społeczne czy specyficzne postacie fobii. Lęki fobiczne wywołane są jakimś (zawsze tym samym i dobrze przez pacjenta identyfikowanym) obiektywnie niegroźnym czynnikiem (zwierzę, przedmiot, zjawisko) czy wydarzeniem zewnętrznym lub sytuacją, które pacjent odbiera jako zagrażające, stara się ich unikać, a w ich obecności odczuwa znaczny dyskomfort i lęk, a nawet cierpienie. Już samo myślenie o takich sytuacjach może powodować pojawienie się lęku - lęku antycypacyjnego.

  • Agorafobia  (F40.0)występuje wtedy, kiedy pacjent odczuwa silny lęk przed tłumem ludzi, miejscami publicznymi czy sytuacjami, z których nie można się wycofać, uciec, uzyskać szybkiej pomocy, np. podróżowanie środkami komunikacji (zawłaszcza zatłoczonymi), przebywanie w kościele lub galerii handlowej, stanie w dużej kolejce. Nasilający się lęk agorafobiczny doprowadza do unikania takich sytuacji i narastających u pacjenta trudności z wyjściem z domu, aż do zupełnej niemożności opuszczenia miejsca zamieszkania bez towarzystwa innych osób. Agorafobii - gdy jest długotrwała i znacznie nasilona - mogą towarzyszyć objawy depresyjne. Częste jest również współwystępowanie agorafobii z napadami lękowymi.
  • Fobia społeczna (F40.1) (zespół lęku społecznego) należy do najczęściej występujących zaburzeń psychicznych i dotyka około 5-10% populacji. W jej przebiegu występuje narastający lęk m.in. przed oceną i ośmieszeniem, poniżeniem, „zbłaźnieniem się" przed innymi ludźmi w sytuacjach społecznych, w których według pacjenta uwaga innych jest skoncentrowana na nim. Pacjent obawia się, że w sytuacjach społecznych będzie miał zupełną pustkę w głowie, nie będzie w stanie nic powiedzieć lub też to co powie, będzie nieodpowiednie, śmieszne, niemądre i nieatrakcyjne.

Często pojawia się również obawa przed utratą kontroli nad sobą w tych sytuacjach. Lękowi towarzyszą ponadto często nieprzyjemne objawy somatyczne, m.in.: kołatanie serca, uczucie braku tchu, gorąca, pocenie się, czerwienienie się, drżenie rąk i mięśni. Już samo wyobrażenie sobie takiej sytuacji może wywoływać silny lęk (antycypacyjny). Osoba dotknięta fobią społeczną jest zwykle przekonana, że wspomniane objawy są dla wszystkich widoczne i ją kompromitują i ośmieszają. Pacjent zdaje sobie sprawę z nadmierności przeżywanego lęku, nie potrafi jednak sobie z nim poradzić.

Osoby te zazwyczaj nie mają problemu z przebywaniem w „anonimowym" tłumie ludzi. Natomiast mogą odczuwać lęk np. przed przebywaniem w małej określonej grupie osób (z wyjątkiem najbliższej rodziny), przed wystąpieniami publicznymi, spożywaniem posiłków w miejscach publicznych, korzystaniem z publicznych toalet, przed przebywaniem w obecności osób przeciwnej płci.

Nasilający się w takich sytuacjach lęk doprowadza do stopniowego zaniechania uczestniczenia w takich sytuacjach, aż do całkowitego ich unikania. Powyższy obraz przedstawia tzw. uogólnioną postać fobii społecznej. Poza nią wyróżnia się również tzw. specyficzną (prostą) fobię społeczną, ograniczoną wyłącznie do nasilonej tremy i lęku przed publicznymi wystąpieniami (wygłaszanie wykładów, występy sceniczne, odpowiadanie na lekcjach).

Objawy najczęściej rozpoczynają się w okresie dorastania i bez odpowiedniego leczenia mogą przyjmować postać przewlekłą, znacznie upośledzając codzienne funkcjonowanie społeczne i zawodowe. Nierzadko mogą współwystępować z nimi inne zaburzenia lękowe, afektywne (np. depresja) lub nadużywanie substancji psychoaktywnych. Osoby dotknięte fobią społeczną są narażone na większe ryzyko uzależnień - mogą za pomocą np. alkoholu próbować radzić sobie z przykrymi objawami, „dodawać sobie odwagi". Takie działanie jest jednak nieskuteczne, a nawet może nasilać i utrwalać objawy.

Skuteczne leczenie osób cierpiących na fobię społeczną obejmuje farmakoterapię i/lub psychoterapię. Czasami korzystne może być łączne zastosowanie tych metod. Niestety, osoby z fobią społeczną rzadko poszukują profesjonalnej pomocy, tkwiąc w przekonaniu że „taka już moja natura i nic się z tym nie da zrobić".

Fobię społeczną należy odróżniać od tzw. zwykłej nieśmiałości. Oba te stany mają pewne cechy wspólne (odczuwanie nasilonego pobudzenia autonomicznego w sytuacjach społecznych - np. przyspieszona akcja serca, rumienienie się, pocenie się, słabiej rozwinięte umiejętności społeczne oraz unikanie sytuacji społecznych), jednak istnieją między nimi istotne różnice. Należy do nich przede wszystkim: nasilenie unikania sytuacji społecznych, poziom pogorszenia funkcjonowania społecznego i zawodowego oraz przebieg dolegliwości. Osoby nieśmiałe funkcjonują lepiej niż pacjenci z fobią społeczną, a występujące u nich objawy mają zmienny i przejściowy charakter (w przeciwieństwie do osób z fobią społeczną).

  • Specyficzne (izolowane) postacie fobii  (F40.2)- polegają na występowaniu u pacjenta silnego lęku aż do przerażenia włącznie w przypadkach ograniczonych do konkretnych, specyficznych sytuacji lub zjawisk. Może to być między innymi:

·         ailurofobia - lek przed kotami,

·         akrofobia - lęk przed przebywaniem na wysokości,

·         arachnofobia - lęk przed pająkami,

·         awiatofobia - lęk przed podróżowaniem samolotem,

·         emetofobia - lęk przed wymiotami,

·         hemofobia - lęk przed widokiem krwi,

·         keraunofobia - lęk przed piorunami,

·         kizofobia - lęk przez zanieczyszczeniami,

·         klaustrofobia - lęk przed przebywaniem w zamkniętych, małych pomieszczeniach,

·         kynofobia - lęk przed psami,

·         nyktofobia - lęk przed ciemnością,

·         odontofobia - lęk przed dentystą, leczeniem zębów,

·         ofidiofobia - lęk przed wężami,

·         zoofobia - lęk przed zwierzętami, i wiele innych.

Funkcjonowanie społeczne osoby z takimi izolowanymi fobiami zazwyczaj zależy od jej możliwości unikania tych sytuacji. W przypadku nasilonego cierpienia i pogorszenia funkcjonowania można zastosować terapię behawioralną, z użyciem takich technik, jak systematyczna desensytyzacja (odwrażliwianie), która polega na powolnym oswajaniu danej osoby z lękorodną sytuacją poprzez stopniowe konfrontowanie jej z łagodną wersją lękotwórczej sytuacji. Farmakoterapię w przypadku fobii specyficznych stosuje się rzadko.

Inne zaburzenia lękowe (F41)

Stanowią one grupę zaburzeń lękowych, w przypadku których lęk nie jest ograniczony do konkretnych zewnętrznych przedmiotów czy wydarzeń życiowych, jak w przypadku fobii, ale jest tzw. lękiem nieokreślonym, niedającym się na początku przypisać żadnej konkretnej sytuacji ani też przewidzieć.

Zalicza się do nich m.in. zaburzenia lękowe z napadami lęku (zespół lęku panicznego), zaburzenia lękowe uogólnione oraz zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane.

  • Zaburzenia lękowe z napadami lęku (epizodyczny lęk paniczny) (F41.0) - polegają na nawracających niezależnie od konkretnej sytuacji napadach bardzo silnego lęku aż do poczucia przerażenia z wyraźnymi objawami wegetatywnymi (duszność, szybkie bicie serca, kołatania serca, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy). Może towarzyszyć temu strach przed utratą kontroli, przed śmiercią, przed „zwariowaniem", a także poczucie omdlewania (lub strach przed omdleniem). Czasem w trakcie silnego napadu lęku pojawia się również poczucie nierealności otaczającego świata lub siebie samego (objawy depersonalizacji i derealizacji) - potęgujące strach przed wybuchem choroby psychicznej.

Jeśli epizody te wystąpiły w konkretnych sytuacjach, pacjent może zacząć ich w przyszłości wtórnie unikać. Przy czym wydarzenia towarzyszące takim napadom lęku nie są obiektywnie zagrażające. Napad lęku panicznego trwa zazwyczaj kilka, kilkanaście minut (rzadko dłużej) i ustępuje samoistnie. Często jednak pomiędzy napadami lęku panicznego utrzymuje się pewien poziom lęku przed następnym epizodem, tzw. lęk przed lękiem (inaczej lęk antycypacyjny).

  • Zaburzenia lękowe uogólnione (inaczej nerwica lękowa) (F41.1) - związane są z występowaniem przewlekłego, uporczywego, nieprzypisanego do konkretnych sytuacji lęku, tzw. lęku wolnopłynącego. Może wyrażać się on przez ciągłe poczucie wewnętrznego napięcia, niepokoju, rozdrażnienia, także zaburzeniami koncentracji i uwagi, niemożnością relaksacji, odpoczynku, napięciowymi bólami głowy. Towarzyszą temu objawy wegetatywne, np. zawroty głowy, przyspieszone bicie serca, ból lub dyskomfort w klatce piersiowej, przyspieszony oddech, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego. Jednocześnie pacjent wyraża szereg nadmiernych, nieadekwatnych do danych sytuacji obaw, zamartwia się o rzeczy przyszłe, które mogą się wydarzyć i być w jego poczuciu i „przewidywaniu" niekorzystne dla niego czy jego bliskich (typowe są np. ciągłe nawracające obawy o to, że z bliskimi pacjenta lub nim samym może stać się coś złego oraz obawy przed negatywnymi konsekwencjami swoich poczynań).
  • Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane  (F41.2) - są rozpoznawane, kiedy współwystępują zarówno objawy depresyjne, jak i lękowe na podobnym poziomie nasilenia. Jednocześnie towarzyszą im okresowo objawy wegetatywne, jak np. przyspieszone bicie serca, duszność, drżenia ciała.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw) (F42)

Polegają na występowaniu nawracających, stereotypowych natrętnych myśli (obsesji) i/lub przymusowych czynności (kompulsji). Pacjent próbuje się przeciwstawiać takim myślom lub czynnościom, ale próby te zazwyczaj są bezskuteczne. Mimo własnego sprzeciwu rozwijają się u chorego „niechciane" myśli (obsesje) lub przymusowo wykonuje on „niechciane" czynności (kompulsje).

Zarówno myśli, jak i czynności są zazwyczaj przykre dla pacjenta. Obsesje mogą dotyczyć rzeczy czy wydarzeń nieprzyjemnych, obscenicznych, bluźnierczych, agresywnych, a niekiedy układają się natrętnie w całe ciągi myślowe. Mimo to pacjent uważa je za własne myśli. Podobnie wykonywane czynności kompulsyjne mogą być niechciane, ale pacjent „musi je wykonać" w celu zmniejszenia napięcia wewnętrznego narastającego przy próbie opierania się im. Mogą to byś pojedyncze czynności (np. natrętne mycie rąk, wielokrotne, pomimo wcześniejszego potwierdzenia, sprawdzanie zamknięcia drzwi, okien, wyłączenia gazu) aż do powtarzających się przymusowo zachowań złożonych z szeregu następujących po sobie, często bezsensownych zestawów czynności.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą przebiegać z przewagą myśli natrętnych lub z przewagą czynności natrętnych. Ale także występuje postać tych zaburzeń, w której zarówno myśli, jak i czynności natrętne są równie mocno nasilone, mówimy wtedy o tzw. myślach i czynnościach natrętnych mieszanych.

Ostra reakcja na stres (F43)

 Zaburzenia stresowe pourazowe (rodzaj zaburzenia lękowego będący konsekwencją przeżycia traumatycznego wydarzenia).

Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) (F44)

Zaburzenia z tej grupy rozpoznaje się u osób, u których dochodzi do utraty świadomej kontroli nad własną tożsamością, pamięcią, myśleniem, przeżywaniem czy własnym ciałem. Związane jest to ściśle z różnymi problemami, przede wszystkim z obszaru czynników psychologicznych i wynikających ze stresu (czynniki psychogenne). Zaburzenia te mogą się przejawiać w postaci dysocjacyjnej amnezji, fugi, osłupienia, transu i opętania, zaburzeń ruchu, drgawek, znieczuleń, czy utraty czucia zmysłowego. Wymagają w procesie diagnostyki bardzo uważnego różnicowania z innymi zaburzeniami psychicznymi i somatycznymi.

  • Amnezja dysocjacyjna (F44.0) - polega na częściowej, rzadziej całkowitej, utracie pamięci, najczęściej na skutek traumatycznych wydarzeń życiowych. Zaburzenia pamięci mogą dotyczyć tylko jednego albo kilku obszarów życia związanych z tym wydarzeniem, a w pozostałych pacjent może funkcjonować prawidłowo.
  • Fuga dysocjacyjna (F44.1) - pacjent w swoim zachowaniu wykonuje wiele różnych czynności, czasami bardzo złożonych (np. podróżuje daleko od miejsca zamieszkania), których potem nie pamięta (objawy amnezji dysocjacyjnej), nie wie np. gdzie był i w jakim celu.
  • Osłupienie dysocjacyjne (F44.2) - polega na całkowitym niekontrolowalnym „odcięciu się" danej osoby od sytuacji, osób, miejsca, w którym się znajduje. Pacjent jest przynajmniej w znacznym stopniu przytomny, ale nie ma z nim jakiegokolwiek kontaktu emocjonalnego, słownego, czy wyrażonego w jego ruchu i zachowaniu.
  • Trans i opętanie (F44.3) - mówimy o tym obszarze zaburzeń, kiedy niezależnie od własnej woli pacjent traci kontrolę nad myślami, przeżywaniem, ciałem, własną tożsamością z poczuciem (a czasami nawet z jego całkowitą utratą) jej kontrolowania przez „siły zewnętrzne".
  • Dysocjacyjne zaburzenia ruchu (F44.4) - przejawiają się zaburzeniami w poruszaniu poszczególnymi częściami ciała, np. kończynami; przypomina to częściowy niedowład lub - przy znacznym nasileniu - całkowite porażennie.
  • Drgawki dysocjacyjne (F44.5) - zwane też napadami rzekomymi, przypominają drgawki w przebiegu pełnoobjawowego napadu padaczkowego, ale bez innych towarzyszących mu objawów, a świadomość pacjenta jest przy tym w pełni lub przynajmniej częściowo zachowana.
  • Dysocjacyjne znieczulenia i utrata czucia zmysłowego (F44.6) - to psychogenne (niemające podłoża organicznego) zaburzenia czucia w zakresie różnych obszarów skóry czy narządów zmysłów, np. różnego rodzaju zaburzenia wzroku, słuchu, węchu.
  • Inne zaburzenia dysocjacyjne (F44.8) - np. zespół Gansera  (trudność w wykonywaniu niektórych prostych czynności czy odpowiedzi na najprostsze pytania, przy zachowaniu umiejętności działań złożonych czy odpowiedzi na skomplikowane pytania); osobowość podwójna (mnoga) - występowanie u danej osoby jednej, dwóch lub kilku osobowości, z własną odrębną tożsamością dla każdej z postaci i brakiem wzajemnych wspomnień pomiędzy nimi w trakcie „zmiany" osobowości.

Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (F45)

Do zaburzeń tych zalicza się m.in. zaburzenia somatyzacyjne, zaburzenia hipochondryczne, zaburzenia autonomiczne pod postacią somatyczną, czy uporczywe bóle psychogenne. Pacjent skarży się na dolegliwości somatyczne, które mają wyraźny związek z czynnikami psychologicznymi, czego chory zwykle nie akceptuje w rozumieniu przyczyn swojego funkcjonowania i związanego z nim poziomu cierpienia.

  • Zaburzenia somatyzacyjne (F45.0) - związane są z licznymi i ciągłymi skargami pacjenta na wiele różnych, często zmieniających się dolegliwości somatycznych, które niekoniecznie dotyczą konkretnej choroby czy chorób somatycznych. Zazwyczaj pacjent podaje objawy z zakresu różnych układów i narządów, np. układu oddechowego (duszność, przyspieszony oddech), układu sercowo-naczyniowego (przyspieszone bicie serca), układu pokarmowego (biegunki, zaparcia, wzdęcia, nudności) oraz cały szereg innych dolegliwości, jak bóle i zawroty głowy, poczucie mrowienia, cierpnięcia, swędzenia, czy pieczenia różnych obszarów ciała. Pacjenci często są poddawani wielu różnym badaniom zarówno podstawowym, jak i specjalistycznym, których wyniki nie odbiegają od normy. Dopiero konsultacja psychiatryczna (po wykonaniu tych badań) może ukierunkować dalszy sposób postępowania i leczenia takiego pacjenta.
  • Zaburzenia hipochondryczne (F45.2) - polegają na przewlekłym, uporczywym przekonaniu pacjenta o występowaniu u niego co najmniej jednej poważnej choroby somatycznej, która według niego ma wiele niekorzystnych dla niego konsekwencji. Osoba na nie cierpiąca zazwyczaj skarży się na różne, ale niezbyt liczne, objawy związane z tą chorobą, które ją „potwierdzają". Często nie mają one charakteru nieprawidłowego, patologicznego, ale przez chorego są tak odbierane. Pacjent, po wykluczeniu „chorób" przez lekarza, może „zmieniać" swoje „rozpoznania" na inne podczas kolejnych wizyt lekarskich, albo odnajdywać u siebie kolejne objawy będące „dowodem" choroby u niego „występującej". Czasami tacy pacjenci odwiedzają wielu lekarzy różnych specjalności, ale mogą się czuć urażeni propozycją konsultacji psychiatrycznej.
  • Zaburzenia (dysfunkcje) autonomiczne występujące pod postacią somatyczną (F45.3) - związane są przede wszystkim z podawanymi przez pacjenta skargami na dolegliwości związane z funkcjonowaniem układów kontrolowanych głównie przez nerwowy układ autonomiczny, m.in. układu sercowo-naczyniowego, oddechowego czy pokarmowego. Pacjent może zgłaszać np. objawy „nerwicy serca", „nerwicy żołądka", psychogennej biegunki, wzdęć, niestrawności, czkawki, przyspieszony oddech, przyspieszone bicie serca, drżenie ciała. Podaje też szereg innych objawów, które wiąże z danym układem czy narządem i skupia swoją uwagę na tych dolegliwościach i możliwych ich konsekwencjach, co daje mu poczucie cierpienia, pomimo prawidłowych wyników specjalistycznych badań diagnostycznych.
  • Uporczywe bóle psychogenne (F45.4) - polegają na przewlekle występujących uporczywych silnych bólach, np. psychogennych bólach głowy czy dolnego odcinka kręgosłupa, które nie są związane z zaburzeniami czy chorobami somatycznymi, ale w ich powstawaniu i rozwoju główną rolę odgrywają czynniki psychologiczne.

 

 

Inne zaburzenia nerwicowe

Do kategorii tej zalicza się m.in. neurastenię i zespół depersonalizacji-derealizacji. Neurastenia jest zaburzeniem psychicznym związanym ze skargami pacjenta na tzw. „męczliwość psychiczną", poczucie zmęczenia albo po wysiłku umysłowym, albo po nawet najmniejszym wysiłku fizycznym. Towarzyszą temu różne nieprzyjemne doznania fizyczne, np. napięciowe bóle głowy, zawroty głowy, bóle mięśniowe a także psychiczne: drażliwość, zaburzenia snu, niemożność odprężenia się, relaksacji i odpoczynku.

Zespół depersonalizacji-derealizacji rozpoznaje się wtedy, gdy pacjent ma poczucie, że jego własne przeżycia, uczucia, myśli i pamięć nie należą do niego, „nie są jego" albo kiedy przedmioty czy osoby w jego otoczeniu sprawiają wrażenie nierealnych, „oderwanych od rzeczywistości", „odległych", czy też sztucznych (np. poczucie, że przedmioty dookoła to rekwizyty). Pacjent ma świadomość zachodzącej zmiany. Objawy takie mogą występować u osób zdrowych psychicznie np. w sytuacji przemęczenia, ale mogą też występować w przebiegu innych zaburzeń psychicznych, w tym nerwicowych.

Leczenie zaburzeń nerwicowych

W leczeniu nerwic istotną rolę odgrywa zarówno farmakoterapia (pozwalająca szybko zmniejszyć objawy) jak i psychoterapia (działająca na przyczyny choroby). Psychoterapia trwa zdecydowanie dłużej (konsekwencja żmudnej pracy nad sobą) niemniej jednak umożliwia zmianę zachowania pacjenta oraz interpretację własnych objawów. Podawane leki redukują jedynie ryzyko nawrotu choroby.

Drukuj E-mail

Database error: You have an error in your SQL syntax; check the manual that corresponds to your MySQL server version for the right syntax to use near 'DESC LIMIT 3' at line 5

W aktywności siła 

 
 
informator_przemoc.gif
Click to listen highlighted text! Powered By GSpeech